Đây là câu hỏi tuy không mới nhưng luôn xuất hiện trong các băn khoăn
về tư vấn nội thất bởi mỗi nhà, một hoàn cảnh, một quan niệm riêng về
không gian tâm linh này. Trong điều kiện nhà ở đô thị, bố trí không
gian thờ cúng có những đặc trưng riêng cần xem xét toàn diện về công
năng và phong thủy.
Vận dụng linh hoạt các giá trị truyền thống
Trong ngôi nhà truyền thống của người Việt xưa nay luôn đặt bàn thờ
tổ tiên tại trung tâm gian chính. Do gian chính cũng thường là chỗ tiếp
khách nên có suy nghĩ cho rằng hai không gian này là một. Thực ra những
nhà có điều kiện vẫn thường hay làm gian thờ riêng biệt, có thể kết hợp
là nhà thờ tự của cả dòng họ. Người xưa không đưa gian thờ lên lầu, đơn
giản vì ngôi nhà thuở đó đa phần không có lầu (ngoại trừ cung điện,
chùa tháp) và kết cấu nhà chủ yếu bằng khung gỗ, tranh tre, chưa có sàn
đúc nên gian thờ phải ở dưới trệt để vững chắc, ổn định. Mặt khác người
Việt vốn là cư dân vùng nông nghiệp lúa nước nên luôn làm nền nhà cao
so với mặt đất, dạng nhà sàn hoặc nhà đắp nền để tránh ẩm thấp, ngập
nước. Gian thờ nằm trong ngôi nhà thuờng có bậc thềm khá cao, phía trên
bàn thờ là thiên đỉnh của mái nhà và có lối thoát hơi nóng ra đầu hồi,
không có sinh hoạt nào khác cao hơn bàn thờ (hình 1).
Trong ngôi nhà hiện đại, xếp đặt gian thờ cũng phải tuân thủ chặt
chẽ và vận dụng linh hoạt các nguyên tắc truyền thống nêu trên, đó là:
tại vị trí cao, phía trên bàn thờ là nóc nhà và bầu trời, không có các
phòng ốc khác đè lên, phía trước bàn thờ là các không gian trang trọng,
phía sau là cầu thang và không gian phụ như sân phơi, kho. Như vậy
phòng thờ đặt tại lầu trên cùng sẽ đạt được các tiêu chí này (hình 2).
Mặt khác nhà phố thường bị vây chặt bởi các nhà chung quanh, nếu đặt
bàn thờ dưới tầng trệt ngay trong phòng khách bước vào sẽ khó thông
thoáng, thắp nhang nhiều ố vàng cả trần nhà, rồi trên đầu của bàn thờ
có khi là phòng vệ sinh, phòng trẻ em chơi đùa... sẽ làm giảm tính tôn
nghiêm. Đó là chưa kể đến việc từ ngoài cửa đã nhìn thấy hết bàn thờ,
bài vị, hình ảnh tổ tiên.
Chọn giải pháp tùy theo hoàn cảnh
Tất nhiên nói như vậy không có nghĩa là phòng thờ phải đặt trên lầu
thượng, nhất là đối với gia đình neo người, sức khỏe kém, đi lại lên
xuống khó khăn. Giải pháp toàn diện hơn cả là phải tính toán một vị trí
đặt phòng thờ (hoặc bàn thờ) ngay từ khi bắt đầu thiết kế xây nhà sao
cho phù hợp. Ví dụ muốn đặt dưới tầng trệt thì phòng thờ (bàn thờ) nên
nằm kề cận giếng trời hoặc trong khoảng thông tầng (nhà có lửng) và như
đã nói ở trên, nên về phía sau nhà và không “lộ diện” ra phòng khách
(hình 3), nhất là đối với phòng khách có trang trí theo lối hiện đại vì
sẽ tạo ra hình ảnh khập khiễng trong bố cục nội thất.
Có thể đặt bàn thờ tại vị trí sảnh tầng, đầu mối giao thông lên
xuống. Trường hợp nhà có khuôn viên rộng, nhà trệt dạng biệt thự
vườn... thì nên thiết kế một gian nhỏ làm phòng thờ, có thể mô phỏng
theo hình thức truyền thống, kết hợp làm thư viện gia đình (hình 4).
Đối với căn hộ chung cư, diện tích nhỏ thì bàn thờ nên đặt gần cửa
thông thoáng, vẫn phải đảm bảo sự thông thoáng và thống nhất về hình
thế của tủ thờ sao cho tương ứng với không gian căn hộ. Có thể dùng
hình thức tủ thờ kết hợp với tủ trang trí, tủ ngăn phòng.
Theo thanhnien |