Giải thưởng Chất lượng Việt Nam (gọi tắt là GTCLVN) được thành lập theo Quyết định số 1352/QĐ-TĐC ngày 05/08/1995 của Bộ trưởng Bộ Khoa học Công nghệ và Môi trường, nhằm khuyến khích các Doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh của Việt Nam thuộc mọi thành phần kinh tế nâng cao chất lượng hoạt động, tạo ra nhiều sản phẩm, hàng hóa có chất lượng cao, có khả năng cạnh tranh trên thị trường trong nước và thế giới và đóng góp tích cực cho sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Sau hơn 10 năm xây dựng và phát triển, Giải thưởng Chất lượng Việt Nam (GTCLVN) có tác động tích cực đến hoạt động của các doanh nghiệp và góp phần nâng cao uy tín, khả năng cạnh tranh của hàng hóa “Sản xuất tại Việt Nam” trên con đường hội nhập kinh tế quốc tế. Đến nay có hàng trăm Doanh nghiệp trong cả nước đạt thành tích xuất sắc và nổi bật về chất lượng đã xứng đáng đón nhận Giải thưởng cao quí do Bộ Khoa học và Công nghệ trao tặng và hàng chục Doanh nghiệp được Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen.
1. Sự ra đời và ý nghĩa của Giải thưởng Chất lượng Việt Nam
Tại Hội nghị Chất lượng Việt Nam lần thứ nhất được tổ chức vào tháng 8 năm 1995 tại Hà Nội, Phó chủ tịch nước Nguyễn Thị Bình đã công bố việc khởi xướng Phong trào Năng suất - Chất lượng trong Thập niên Chất lượng Việt Nam lần thứ nhất (1995 – 2005) theo sáng kiến của Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng (Tổng cục TCĐLCL) thuộc Bộ khoa học, Công nghệ và Môi trường (Bộ KH,CN và MT) (nay là Bộ Khoa học và Công nghệ - Bộ KHCN). Cũng tại hội nghị này, Bộ trưởng Bộ KH-CN và MT đã thông báo Quyết định số 1352 – QĐ – TĐC ngày 8/5/1995 của Bộ KH, CN và MT về thiết lập một giải thưởng trong lĩnh vực chất lượng – Giải thưởng Chất lượng Việt Nam (GTCLVN). Theo Quyết định này, chương trình GTCLVN được thực hiện hàng năm nhằm xem xét, đánh giá và trao các giải thưởng cho những doanh nghiệp (DN) đạt những thành tích xuất sắc và thành tựu nổi bật trong việc cải tiến, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động, đóng góp đáng kể cho phong trào nâng suất – chất lượng Việt Nam. Tổng cục TCĐLCL được giao nhiệm vụ tổ chức và triển khai thực hiện các hoạt động của chương trình này.
Mục tiêu của GTCLVN được xác định là khuyến khích các DN sản xuất, kinh doanh và dịch vụ của Việt Nam thuộc mọi thành phần kinh tế nâng cao chất lượng hoạt động, tạo ra nhiều sản phẩm hàng hóa có chất lượng cao, có khả nănh cạnh tranh trên thị trường trong nước và thế giới, đóng góp tích cực cho sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Chương trình GTCLVN đầu tiên đã được triển khai thực hiện vào năm 1996 với sự tham gia tích cực của hàng chục DN của 26 tỉnh, thành phố. Chương trình GTCLVN của những năm tiếp sau từ năm 1997 đến nay đều được thực hiện thành công với sự tham gia của các DN thuộc nhiều ngành kinh tế - kỹ thuật, của nhiều địa phương.
GTCLVN đã mở ra một trang mới cho phong trào nâng suất – chất lượng Việt Nam, góp phần nâng cao năng lực vật chất – kỹ thuật của các DN Việt Nam trong tiến trình tăng cường sự hội nhập kinh tế của đất nước với nền kinh tế khu vực và thế giới. Sự tham gia trong các chương trình GTCLVN hàng năm đã và đang tạo ra những cơ hội cho các DN trong việc học hỏi, cải tiến và nâng cao chất lượng quản lý của mình thông qua việc áp dụng các thực hành sản xuất – kinh doanh tốt nhất. Việc tự đánh giá các hoạt động của mình theo những tiêu chí của GTCLVN còn giúp cho các DN nhận biết được những điểm mạnh, điểm yếu và cơ hội cải tiến. Đặc biệt, sự đánh giá khách quan của các chuyên gia đánh giá trong quá trình đánh giá, xét thưởng luôn được các DN tham dự GTCLVN trân trọng và coi đó là căn cứ hữu ích cho việc triển khai các hoạt động cải tiến liên tục trong hành trình vươn tới sự tuyệt hảo.
2. Đơn vị tổ chức
Bộ Khoa học và Công nghệ quyết định trao tặng GTCLVN cho doanh nghiệp trên cơ sở đề nghị của Hội đồng Quốc gia về GTCLVN (sau đây gọi là Hội đồng Quốc gia) và Tổng cục trưởng Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng.
3. Đối tượng xét tặng
Tất cả các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh của Việt Nam thuộc mọi thành phần kinh tế.
4. Cơ cấu giải thưởng
Giải thưởng Chất lượng Việt Nam gồm 02 loại:
- Giải Vàng Chất lượng Việt Nam.
- Giải thưởng Chất lượng Việt Nam.
4.1 Giải thưởng chất lượng Việt Nam được xét tặng cho các doanh nghiệp của các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương căn cứ vào tổng số điểm đạt được theo các tiêu chí của GTCLVN không hạn chế về số lượng doanh nghiệp tham gia theo 4 loại hình doanh nghiệp sau đây:
a. Doanh nghiệp sản xuất lớn.
b. Doanh nghiệp sản xuất vừa và nhỏ.
c. Doanh nghiệp dịch vụ lớn.
d. Doanh nghiệp dịch vụ vừa và nhỏ.
4.2 Giải Vàng chất lượng Việt Nam (sau đây viết tắt là Giải Vàng CLVN) được xét tặng cho các doanh nghiệp xuất sắc nhất theo tuyển chọn của Hội đồng Quốc gia trong số các doanh nghiệp đạt GTCLVN. Giải Vàng CLVN có số lượng tối đa là 6 giải, bao gồm:
a. 02 giải đối với doanh nghiệp sản xuất lớn.
b. 02 giải đối với doanh nghiệp sản xuất vừa và nhỏ.
c. 01 giải đối với doanh nghiệp dịch vụ lớn.
d. 01 giải đối với doanh nghiệp dịch vụ vừa và nhỏ.
Việc tuyển chọn GTCLVN được tiến hành theo 2 cấp: cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (cấp sơ tuyển) và cấp quốc gia (cấp chung tuyển).
Bộ Khoa học và Công nghệ chỉ xét tuyển các doanh nghiệp đăng ký tham dự GTCLVN theo đúng Quy chế. Đối với doanh nghiệp đã được tặng Giải Vàng CLVN và được Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen thì sau 3 năm mới được tham gia lại.
5. Các tiêu chí xét tặng giải thưởng chất lượng Việt Nam
Việc đánh giá xét tặng GTCLVN được căn cứ vào hoạt động quản lý các hệ thống chất lượng thực tế và hiệu quả đạt được của doanh nghiệp tham dự trên cơ sở 7 tiêu chí sau đây:
1. Vai trò của lãnh đạo doanh nghiệp.
2. Hoạch định chiến lược phát triển doanh nghiệp.
3. Định hướng khách hàng và thị trường của doanh nghiệp.
4. Thông tin và phân tích hoạt động của doanh nghiệp.
5. Phát triển nguồn nhân lực của doanh nghiệp
6. Quản lý các quá trình hoạt động của doanh nghiệp
7. Kết quả hoạt động, kinh doanh của doanh nghiệp.
Các tiêu chí trên được đánh giá với từng loại hình doanh nghiệp tham dự giải và theo phương pháp chuyên gia đánh giá, cho điểm. Tổng số điểm tối đa của các tiêu chí là 1000 điểm. Doanh nghiệp được xét tặng GTCLVN phải có số điểm từ 600 điểm trở lên. Doanh nghiệp được xét tặng Giải Vàng CLVN phải có số điểm từ 800 điểm trở lên. Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng quy định và hướng dẫn cụ thể nội dung các tiêu chí trên cùng với thang điểm cho từng hạng mục của tiêu chí.
6. Hội đồng tuyển chọn giải thưởng chất lượng Việt Nam
Hội đồng Quốc gia do Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ quyết định thành lập trên cơ sở đề nghị của Tổng cục trưởng Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng. Số lượng thành viên Hội đồng gồm từ 9 đến 11 thành viên là đại diện của các Bộ, ngành, tổ chức có liên quan. Hội đồng gồm Chủ tịch, 1 Phó Chủ tịch và các ủy viên.
Hội đồng Quốc gia có nhiệm vụ xem xét và đề nghị Bộ Khoa học và Công nghệ trao tặng GTCLVN cho các doanh nghiệp trong số các doanh nghiệp được Hội đồng sơ tuyển đề nghị tặng GTCLVN, tuyển chọn các doanh nghiệp xuất sắc nhất để đề nghị Bộ Khoa học và Công nghệ trao tặng Giải Vàng CLVN và Thủ tướng Chính phủ tặng bằng khen.
Chủ tịch Hội đồng điều khiển các phiên họp của Hội đồng. Trường hợp Chủ tịch Hội đồng vắng mặt thì Phó Chủ tịch Hội đồng thay mặt Chủ tịch điều khiển các phiên họp của Hội đồng. Hội đồng làm việc theo nguyên tắc bàn bạc thống nhất của các thành viên có mặt. Các phiên họp của Hội đồng phải có ít nhất 2/3 số thành viên Hội đồng tham dự. Các quyết định của Hội đồng chỉ có giá trị khi có ít nhất 2/3 số thành viên Hội đồng đồng ý.
Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng là cơ quan thường trực của Hội đồng Quốc gia về GTCLVN thực hiện các nhiệm vụ sau đây:
1. Xây dựng và hướng dẫn các tiêu chí của GTCLVN.
2. Ban hành các hướng dẫn cụ thể về việc tuyển chọn các doanh nghiệp được trao tặng GTCLVN.
3. Tổ chức việc đào tạo, tập huấn cho các chuyên gia đánh giá các doanh nghiệp tham gia GTCLVN.
4. Thực hiện các hoạt động đánh giá theo quy định.
5. Tạo các điều kiện về cơ sở vật chất cho hoạt động của Hội đồng Quốc gia.
6. Thực hiện chức năng thư ký cho Hội đồng Quốc gia.
Hội đồng sơ tuyển có từ 5 đến 7 thành viên là đại diện của Sở, Ban, ngành và các tổ chức có liên quan. Hội đồng sơ tuyển gồm Chủ tịch, 1 Phó Chủ tịch và các ủy viên. Thành viên Hội đồng là các những người am hiểu trong lĩnh vực chất lượng và nắm vững các yêu cầu của GTCLVN.
Tổng cục trưởng Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng quyết định thành lập Hội đồng sơ tuyển trên cơ sở đề nghị của Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Chi cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương là cơ quan thường trực và thực hiện chức năng Thư ký của Hội đồng sơ tuyển.
Hội đồng sơ tuyển tiến hành xem xét, đánh giá và tuyển chọn các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tham gia giải để đề nghị trao tặng GTCLVN theo thủ tục quy định. Hoạt động của Hội đồng sơ tuyển thực hiện theo quy định tại Điều 13 của Quy chế này. Sở Khoa học và Công nghệ có trách nhiệm tạo các điều kiện về cơ sở vật chất cho hoạt động của Hội đồng sơ tuyển.
7. Thủ tục đăng ký tham gia và trình tự tuyển chọn giải thưởng chất lượng Việt Nam
Các doanh nghiệp tham gia GTCLVN phải lập hồ sơ bao gồm:
1. Bản đăng ký tham dự GTCLVN.
2. Báo cáo giới thiệu hoạt động chung của doanh nghiệp.
3. Báo cáo tự đánh giá theo các tiêu chí của GTCLVN.
4. Bản sao giấy xác nhận đạt tiêu chuẩn môi trường.
Hồ sơ tham dự GTCLVN được nộp cho Thư ký của Hội đồng sơ tuyển sở tại theo thời hạn quy định.
Ở cấp sơ tuyển, việc đánh giá tuyển chọn được tiến hành theo 2 vòng.
- Vòng 1: Đánh giá trên hồ sơ
Các chuyên gia đánh giá do Hội đồng sơ tuyển cử ra tiến hành đánh giá hồ sơ tham dự giải của doanh nghiệp (việc đánh giá do ít nhất 3 chuyên gia thực hiện một cách độc lập). Hội đồng sơ tuyển tiến hành xem xét trên cơ sở đồng thuận ý kiến đánh giá của các chuyên gia và chọn các doanh nghiệp được đưa ra đánh giá tại chỗ.
- Vòng 2: Đánh giá tại chỗ
Hội đồng cử đại diện và chuyên gia trực tiếp đến doanh nghiệp được chọn ra ở vòng 1 để xem xét đánh giá tại chỗ. Căn cứ báo cáo đánh giá thống nhất của nhóm chuyên gia và kết quả đánh giá tại chỗ, Hội đồng xem xét, quyết định các doanh nghiệp được đề nghị tặng GTCLVN. Hội đồng làm việc theo nguyên tắc bàn bạc thống nhất của các thành viên có mặt. Các quyết định của Hội đồng chỉ có giá trị khi có ít nhất hai phần ba thành viên Hội đồng đồng ý.
Thư ký Hội đồng sơ tuyển gửi Hồ sơ đề nghị xét tặng GTCLVN về Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng. Hồ sơ bao gồm:
1. Hồ sơ tham dự GTCLVN của doanh nghiệp theo quy định tại Điều 12 của Quy chế này.
2. Báo cáo đánh giá thống nhất của các chuyên gia cùng với bảng điểm tổng hợp.
3. Biên bản đánh giá tại chỗ.
4. Các biên bản và đề nghị của Hội đồng sơ tuyển.
Hội đồng Quốc gia đánh giá tuyển chọn các doanh nghiêp được đề nghị tặng giải trên cơ sở xem xét hồ sơ đánh giá và các văn bản đề nghị của Hội đồng sơ tuyển. Trong trường hợp cần thiết, Hội đồng Quốc gia cử các chuyên gia tới xem xét kết quả đánh giá tại cơ sở để bổ sung các thông tin cho việc tuyển chọn.
Hội đồng Quốc gia quyết định danh sách các doanh nghiệp để đề nghị Bộ Khoa học và Công nghệ trao tặng GTCLVN, doanh nghiệp xuất sắc nhất của mỗi loại hình doanh nghiệp để trao tặng Giải Vàng CLVN và Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen.
Đối với các doanh nghiệp không được Hội đồng Quốc gia đề nghị Bộ Khoa học và Công nghệ trao tặng GTCLVN, Hội đồng Quốc gia thông báo kết quả tới Hội đồng sơ tuyển tỉnh, thành phố có liên quan để thông báo cho doanh nghiệp biết.
8. Các quy định khác
Kinh phí để tổ chức GTCLVN hàng năm được huy động từ kinh phí sự nghiệp khoa học (SNKH), Quỹ Giải thưởng Chất lượng Việt Nam và đóng góp của các doanh nghiệp tham dự.
1. Kinh phí SNKH sử dụng cho việc tuyên truyền, quảng bá, đào tạo, tập huấn và hoạt động của Hội đồng tuyển chọn GTCLVN các cấp và được cân đối trong kế hoạch khoa học công nghệ của Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh, thành phố (Chi cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng) và của Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng.
2. Kinh phí đóng góp của các doanh nghiệp để hỗ trợ các hoạt động đánh giá (gồm đánh giá trên hồ sơ và đánh giá tại chỗ), tổ chức lễ trao giải thưởng cho các doanh nghiệp đoạt giải .
3. Quỹ Giải thưởng Chất lượng Việt Nam được hình thành từ việc đóng góp tự nguyện của mọi tổ chức, cá nhân trong nước và ngoài nước và một phần từ nguồn kinh phí sự nghiệp khoa học để hỗ trợ cho hoạt động của Giải thưởng chất lượng Việt Nam. Hoạt động của Quỹ GTCLVN sẽ thực hiện theo Quy chế riêng.
Các doanh nghiệp đạt GTCLVN được phép thông báo, tuyên truyền, quảng cáo trên các phương tiện thông tin đại chúng hoặc các hình thức giới thiệu khác về đơn vị mình, được sử dụng biểu tượng của GTCLVN trên ấn phẩm của doanh nghiệp theo quy định sau:
1. Biểu tượng phải ghi rõ tên Giải thưởng chất lượng Việt Nam và năm đạt giải .
2. Biểu tượng không được dùng theo cách gây hiểu lầm sản phẩm của doanh nghiệp đã được nhận GTCLVN.
Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng tổ chức lễ trao GTCLVN hàng năm cho các doanh nghiệp được tặng Giải.
Việc sửa đổi, bổ sung Quy chế này do Tổng cục trưởng Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng trình, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ xem xét, quyết định.
9. Liên hệ giải thưởng
Văn phòng giải thưởng - Trung tâm tiêu chuẩn chất lượng Việt Nam
Tổng cục tiêu chuẩn đo lường chất lượng

(Nguồn thông tin về Giải thưởng chất lượng Việt Nam được cung cấp từ Văn phòng giải thưởng- Trung tâm tiêu chuẩn đo lường chất lượng Việt Nam; sự tổng lược, trích dẫn từ Website: www.vsqc.org.vn. Kỷ yếu 10 năm Giải thưởng Chất lượng Việt Nam (1996 – 2005) và các doanh nghiệp đã được trao giải thưởng).
Ban biên tập Cổng thông tin trân trọng cám ơn và mong nhận được sự hợp tác cung cấp thông tin thường xuyên về giải thưởng từ Hội đồng giải thưởng,Trung tâm tiêu chuẩn đo lường chất lượng Việt Nam, Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường chất lượng; sự cung cấp thông tin về Hồ sơ thành tích của các doanh nghiệp, tổ chức đã vinh dự nhận được giải thưởng cao quý này.
Đồng thời, Ban biên tập đề nghị các đơn vị, tổ chức ngành khoa học và công nghệ; các doanh nghiệp tham gia cung cấp thông tin về các thành tích đã đạt được phù hợp với các hình thức thi đua khen thưởng cấp nhà nước, các giải thưởng trên Cổng thông tin “Thi đua khen thưởng – Giải thưởng Việt Nam”.