Rất nhiều loại hóa chất làm chín trái cây đang được bán tại các cửa hàng
vật tư nông nghiệp. Tuy nhiên, chính người sử dụng cũng không biết rõ
về những hóa chất này.
Hai loại thuốc đang được sử dụng để làm chín trái cây chứa ethephon
Phương pháp làm chín trái cây phổ biến trên thị trường là bằng tác động của hóa chất
Anh Hoa, một chủ vườn ở ấp Bầu Tre, xã Bình Sơn, huyện Long Thành,
Đồng Nai,chỉ dẫn: “Chất làm chín trái cây có bán khắp nơi. Chuối, dứa,
mãng cầu, dưa hấu... chỉ cần nhúng sơ qua sau hai ngày là chuyển sang
màu vàng, ba ngày là chín đẹp. Ngày thứ tư mà ăn không kịp có khi nó
rục, gãy hết luôn”.
Ngoài phương pháp nhúng còn có một phương pháp khác khá thủ công hơn
là... chích. Anh Bẩu - chủ vườn mít ở xã lộ 25, huyện Thống Nhất, Đồng
Nai - cho biết: pha thuốc với một ít nước và dùng ống xylanh chích, một
trái mít 10kg sẽ khoảng ba ngày là chín. Khi chích phải gọt cùi cho bằng
với mặt vỏ mít thì mới có tác dụng.
Tất nhiên phải lựa loại mít già, độ chín cũng được 7-8 phần thì kết
quả chích mới tối ưu. Tuy nhiên, nhiều thương lái không quan tâm đến độ
tối ưu của trái mà chỉ cần có đủ hàng để cung cấp cho các công ty. “Họ
đem xe đến mua mít già và... chích ngay tại chỗ. Mỗi chiếc xe 10 tấn họ
đem theo chừng 3-4 chai là đủ chích toàn bộ” - anh Bẩu cho biết.
Với trái xoài, một số nơi còn có thêm cách xịt thuốc. Ông Đức, chủ
vườn xoài ở Tịnh Biên, An Giang, cho biết: “Xoài trung bình bốn tháng
mới cho quả chín, nhưng nếu dùng thuốc xịt lên thì chỉ cần khoảng ba
tháng mười ngày là trái đã ngả màu vàng, sáng và đẹp. Khi đó, giá bán sẽ
cao hơn bình thường 15-20%”.
Trong khi đó, anh Khôi, một đầu mối thu gom củ quả khu vực Đơn Dương,
Lâm Đồng, cho biết đối với những loại trái cây vận chuyển đi xa, khi
thu hoạch anh và nhiều thương lái khác thường để trái xanh, cứng cho dễ
vận chuyển. Khi củ quả đến chợ đầu mối, điểm phân phối, những nơi này sẽ
sử dụng hóa chất để làm chín. Một thương lái phân phối khoảng 5 tấn
chuối mỗi ngày ở khu vực Biên Hòa, Đồng Nai cho biết sau khi phân loại,
cắt nhánh, buổi tối trước khi phân phối sẽ nhúng chuối vào dung dịch
thúc chín. Loại thuốc này mua ở chợ Kim Biên, TP.HCM, thường được đóng
trong can nhựa 30 lít và ông cũng không rõ thuốc gì.
Chưa rõ hết độc hại
Theo TS Phạm Văn Tấn - phó giám đốc Phân viện Cơ điện nông nghiệp và
công nghệ sau thu hoạch, Bộ NN&PTNT, để làm trái cây chín đồng loạt
người ta dùng ethylene, acetylene và ethephon. Thế giới sử dụng ethylene
vì chất này không độc, nhưng hóa chất này đắt tiền hơn acetylene và
ethephon. Acetylene đã bị cấm sử dụng ở nhiều quốc gia nhưng Ấn Độ,
Pakistan, Bangladesh, Nepal, Việt Nam và một số nước khác vẫn dùng rộng
rãi. Dân dã quen gọi acetylene là “khí đá”, được sinh ra từ phản ứng của
đất đèn calcium carbide (CaC2) với nước.
Đất đèn có chứa hợp chất của hydro với phosphorus rất độc, có thể ảnh
hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người trong một thời gian dài. Nếu
tiếp xúc với khí acetylene ở nồng độ trên 33% có thể bị ngất xỉu. Các
triệu chứng của ngộ độc acetylene thường là khát nước, khó nuốt, cảm
thấy yếu, ói mửa đôi khi có máu, cảm giác ngứa ngáy ở miệng, cổ họng hay
mũi; cảm giác cháy rát da và có thể làm hỏng mắt vĩnh viễn... Ethephon
cũng có tác dụng và tác hại tương tự acetylene. Nhưng do trái cây xông
bằng khí ethephon thường bảo quản được lâu hơn so với khí acetylene sinh
ra từ đất đèn nên người ta thích dùng ethephon hơn.
TS Trần Ngọc Quyển, Viện Công nghệ hóa học TP.HCM, cho biết ethephon
đã bị cơ quan bảo vệ môi trường Hoa Kỳ xếp vào danh mục độc chất loại 1
vì thử nghiệm cho kết quả gây kích ứng da.
Tuy nhiên, hiện trên thị trường xuất hiện rất nhiều loại hóa chất
khác nhau. Ngay cả một số nhà khoa học cũng không biết rõ về các loại
hóa chất này.
Để đảm bảo an toàn thực phẩm, TS Tấn cho biết các nước tiên tiến trên
thế giới hiện không dùng hóa chất trên nông sản, nếu có thì chỉ dùng
những hóa chất đã qua thời gian thử nghiệm và có báo cáo chính thức rằng
nếu dùng đúng định lượng, giới hạn thì không gây ảnh hưởng đến con
người hoặc môi trường.
Khó nhận biết!
Mặc dù là người trong nghề nhưng anh Hoa khẳng định: “Rất khó nhận
biết trái cây chín do dùng thuốc ngâm, người dân đi mua chắc chắn không
bao giờ biết được. Chẳng hạn như sầu riêng sau khi ngâm thuốc gai sẽ
chuyển từ màu xanh sang màu vàng, nhưng phải từ ngày thứ năm mới nhận ra
được...”.
Nói về tác động của các loại hóa chất này, một nông dân cho biết:
“Mình chưa biết nó độc hại thế nào nhưng có nghe bên bảo vệ thực vật nói
rằng khi làm phải mang mắt kính, đeo khẩu trang để bảo vệ”.
Minh Tuấn - Theo dothi
|