Tròn 10 năm Luật Đất đai có hiệu lực, thị trường bất động sản đã hình
thành từ rất lâu, nhưng câu chuyện định giá đất vẫn còn làm đau đầu các
nhà quản lý.
Đã có hàng nghìn bài báo, hàng trăm hội thảo, hội nghị bàn về những bất
cập, thiếu thực tế trong định giá đất tại Việt Nam, song dường như lối
ra cho bài toán định giá đất vẫn là một ẩn số. Hội thảo về giá đất do
Tổng cục Quản lý đất đai tổ chức ngày 6/8 cũng không là ngoại lệ.
Khung
giá đất hiện nay chỉ phân thành 3 vùng cơ bản, đồng bằng, miền núi,
trung du, nên biên độ giữa giá đất tối đa và tối thiểu có khoảng cách
khá lớn
Thế nào là “trong điều kiện bình thường”?
Phát biểu tại hội thảo, Cục trưởng Cục Kinh tế và Phát triển quỹ đất
Bùi Ngọc Tuân nói, hiện việc định giá đất đang tồn tại những hạn chế
lớn.
Trước hết là nguyên tắc định giá đất chưa định lượng được thế nào là
“sát” với thực tế chuyển nhượng trên thị trường trong điều kiện bình
thường. Các cơ quan chuyên môn cũng chưa làm rõ được thế nào là “trong
điều kiện bình thường”. Nguyên tắc này, theo ông Tuân, cũng chưa bao hàm
hết đối với những nơi, những loại đất không có giao dịch. Chính những
quy định này đã làm nảy sinh nhiều hoài nghi trong việc định giá đất của
các cơ quan chuyên môn.
Thứ hai, khung giá đất không bao giờ theo kịp được diễn biến giá thực
tế trên thị trường, bởi lẽ từ khi lấy số liệu để xây dựng bảng giá đất
cho đến khi ban hành, giá chuyển nhượng thực tế trên thị trường đã biến
động rất nhiều. Không những thế, khung giá đất hiện nay chỉ phân thành 3
vùng cơ bản, đồng bằng, miền núi, trung du, nên biên độ giữa giá đất
tối đa và tối thiểu có khoảng cách khá lớn. Trong khi ở các nước khác
được chia thành nhiều vùng, chẳng hạn như Hàn Quốc, khi định giá đất
chính phủ phân thành 55 vùng.
Đặc biệt, dù năm nào cũng tiến hành khảo sát, xây dựng khung mới song
bảng giá đất hàng năm của các địa phương ban hành luôn thấp hơn giá đất
chuyển nhượng thực tế trên thị trường, chỉ bằng 30 - 60%.
Thứ ba, là cơ chế UBND các tỉnh, thành phố thoả thuận với nhau về giá
đất tại các khu vực giáp ranh là không khả thi trong thực tế, không xử
lý được chênh lệch lớn về giá đất tại khu vực giáp ranh, gây khiếu kiện
trong dân khi thực hiện các dự án lớn, dự án theo tuyến thu hồi đất tại
nhiều địa phương.
Thứ tư, theo ông Tuân là việc định giá đất cụ thể vẫn còn nhiều hạn
chế, chưa có cơ chế hữu hiệu để giám sát việc xây dựng, cập nhật, điều
chỉnh bảng giá đất, dẫn đến việc nhiều địa phương quyết định giá đất
thấp để tạo môi trường thuận lợi thu hút đầu tư và giảm kinh phí trong
bồi thường, hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất.
Hạn chế lớn cuối cùng, là đến thời điểm này, Nhà nước vẫn chưa có cơ
quan định giá đất chuyên nghiệp mà chủ yếu vẫn theo cơ chế hội đồng định
giá liên ngành; chưa có hội đồng quản lý, theo dõi, cập nhật giá đất
trên thị trường…
Trong việc xây dựng pháp luật, chính sách về đất đai, Cục trưởng Bùi
Ngọc Tuân khuyến nghị, nên theo hướng có lợi cho người dân thì mọi việc
sẽ thuận lợi và dễ dàng hơn rất nhiều.
“Nhà nước phải chấp nhận chi ra thì mới được việc”
Là khách mời của hội thảo, Tổng giám đốc Công ty Thẩm định giá (Bộ Tài chính) Đinh Quang Vũ đưa ra nhiều thông tin đáng chú ý.
Theo ông Vũ, với tư cách là người đã “cọ sát” quá nhiều trên thực tế
với các vụ việc, các hợp đồng tư vấn định giá đất nên ông rất hiểu thực
tế câu chuyện giá đất hiện nay.
Thế nào là “sát giá thị trường”, thế nào là “trong điều kiện bình
thường”…, theo ông trong điều kiện hiện nay, những câu hỏi này dường như
không có đáp án nào cả.
Viện dẫn thực tế cho sự bất cập trong định giá đất, ông Vũ cho biết:
“Công ty chúng tôi được UBND thành phố Hà Nội thuê làm tư vấn giá đền bù
cho dự án đường vành đai 2, nhưng 6 tháng nay nhưng chưa ra được bảng
giá. Bởi lẽ, trong khi một bên thì người dân thì vẫn luôn khiếu kiện vì
giá đền bù thấp, một bên là yêu cầu của bên Hà Nội rằng giá gì thì giá,
miễn sao không được gây áp lực lên ngân sách thành phố”.
Lãnh đạo Công ty Thẩm định giá cũng thừa nhận, qua quá trình làm
việc, ông đúc rút ra rằng, định giá đất ở Tp.HCM minh bạch và công bằng
hơn Hà Nội, bởi lẽ ở thành phố phía Nam, chính quyền có thể chấp thuận
mức giá đền bù do nhà tư vấn đưa ra cao gấp 3 - 4 lần khung giá, còn ở
Hà Nội, nếu cao hơn 3 lần sẽ không được chấp thuận.
Đặc biệt, Tổng giám đốc Vũ cho biết, “khi vào kiểm tra hồ sơ mua bán
đất đai của cơ quan quản lý thì giá trong hồ sơ đều là giá nhà nước quy
định, trong khi mua bán thực tế của người dân là giá thị trường, cao hơn
nhiều lần”.
Cũng chính vì không chấp nhận những phương án của tư vấn đưa ra, ông
Vũ cho biết, đầu tháng 7 vừa qua, UBND thành phố Hà Nội đã thôi không
thuê đơn vị này tư vấn định giá nữa.
Kết thúc phần phát biểu của mình, ông khuyến nghị: “Nhà nước phải chấp nhận chi ra thì mới được việc”.
Không kém thẳng thắn, chuyên gia kinh tế Ngô Văn Hiền (Học viện Tài
chính) khẳng định, giá đất Việt Nam hiện nay mập mờ, thiếu minh bạch nên
việc xây dựng được một bảng giá đất chuẩn gần như là một việc mơ hồ,
khó thực hiện.
Trong khi đó, đại diện Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Thanh Hoá cho
rằng, hiện 63 tỉnh thành mỗi nơi ban hành một kiểu bảng giá đất. Không
những thế, theo ông, bảng giá đất của các địa phương trong nhiều trường
hợp, việc ban hành, thông qua chỉ là hình thức, vì “600 trang bảng giá
đất mà bắt các đại biểu hội đồng nhân dân nghiên cứu trong 3 ngày thì
không thể có một mức giá thực tế được”.
Một ý kiến đến từ chuyên gia địa chính của Thuỵ Điển, ông Olov
Farnvist cũng đáng chú ý. Ông cho biết ở quốc gia Bắc Âu này, thông
thường khi phát hiện giá trị giao dịch thực tế và giá trị trong hồ sơ
khác nhau thì họ sẽ đưa ra giải pháp “người thay thế”, nhà nước sẽ mua
lại hoặc để người mua khác mua lại tài sản đó, điều này sẽ làm cho các
bên mua bán, chuyển nhượng kê khai giá chính xác hơn.
Theo vneconomy |