Thông thường, mùa khô là mùa xây dựng đẹp nhất trong năm, là mùa làm ăn của giới nhà thầu và kinh doanh vật liệu xây dựng. Nhưng mùa khô 2008 lại bắt đầu với nhịp độ rời rạc, nếu không muốn nói là ngừng trệ.

Điều này đã được cảnh báo từ đầu năm, bởi hệ lụy của lạm phát.

Điều chỉnh trượt giá chậm, thiếu vốn

So với tình cảnh nguy cơ phá sản từ đầu năm 2008 do các loại giá cả đều tăng, các công trình xây dựng cơ bản nhúc nhích được thực hiện sau cố gắng tháo gỡ của các cơ quan quản lý về cơ chế, thủ tục thanh toán trượt giá, điều chỉnh tổng mức đầu tư... Tuy nhiên, nhiều công trình vẫn chưa tìm được lối ra, dù cửa đã mở.
Đơn cử, cầu Vĩnh Tuy vẫn chưa được thanh toán khối lượng nợ đọng, chứ chưa nói đến khối lượng trượt giá được điều chỉnh, nên nhà thầu chính là TCty Xây dựng công trình giao thông 1 (Cienco1) vẫn chưa có vốn để đẩy nhanh tiến độ thi công. Mặc dù Bộ Xây dựng đã có chỉ đạo tháo gỡ cụ thể cho công trình này và một số công trình xây dựng cơ sở hạ tầng kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội, nhưng xem ra chủ đầu tư là TP.Hà Nội vẫn chưa giải quyết được, nên DN cứ phải chờ.

Do khâu thanh toán vốn chậm, trong khi tiềm lực tài chính của các nhà thầu rất hạn hẹp, vốn lưu động ngày càng còm cõi; lãi suất vay ngân hàng cao, càng vay càng lỗ. Một số nhà thầu còn không thể vay ngân hàng vì nợ cũ chưa thanh toán được. Đây là một nguyên nhân khiến các dự án đình đốn.

Trong khi các dự án bất động sản (BĐS) - một nguồn tiêu thụ VLXD khổng lồ - lại thiếu vốn trầm trọng để tiếp tục triển khai, nhiều chủ dự án BĐS tiềm lực tài chính hạn hẹp đã không thể đào đâu ra vốn, khi mà lãi suất cho vay tới hơn 20%/năm. Quy định về huy động vốn của các nhà đầu tư thứ cấp chỉ được thực hiện sau khi đã xây xong phần móng đối với nhà chung cư và xong hạ tầng đối với các khu đô thị phân lô bán nền cũng khiến dòng vốn đổ vào BĐS bị chững lại.

Nhiều chủ dự án chung cư huy động vốn của khách hàng với mức 8-12 triệu đồng/m2 từ một, hai năm trước nay đến lúc sắp phải trả nhà, song do giá VLXD tăng cao, nhìn thấy trước nguy cơ lỗ nên cũng dãn tiến độ chờ cơ hội. Tất cả những nguyên nhân này dẫn đến tình trạng các dự án BĐS cũng ngừng trệ.

Giải phóng mặt bằng chậm

Hiện nhiều công trình xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông trọng điểm như đường, cầu bị chậm tiến độ, thi công cầm chừng vì lý do GPMB chậm. Có thể kể ra đây dự án cải tạo, nâng cấp QL32 đoạn Sơn Tây - cầu Diễn, Hà Nội, sau hơn 3 năm khởi công, đến nay vẫn dở dang và thi công theo kiểu... xôi đỗ".

Theo Ban quản lý Dự án 5 (Bộ GTVT), dự kiến là tháng 6.2008 khởi công xây dựng tiếp đoạn cầu Diễn - Nhổn, Hà Nội, nhưng đã phải lùi sang tháng 9.2008 vì chưa được giao mặt bằng. Đây cũng là dự án kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội, theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ phải hoàn thành trước tháng 10.2010, nhưng mọi việc tiến triển rất chậm.

Nhiều dự án lớn đòi hỏi đẩy nhanh tiến độ vẫn tiếp tục vướng giải phóng mặt bằng dài ngày như đường vành đai 3, cầu Thanh Trì, QL18 (Nội Bài - Bắc Ninh), tuyến đường sắt Yên Viên - Cái Lân.

Ngoài ra, việc tách tiểu dự án giải phóng mặt bằng giao địa phương làm chủ đầu tư là chủ trương còn mới, lúng túng trong tổ chức thực hiện cũng gây khó khăn cho tiến độ giải phóng mặt bằng nói chung.

Có thể kể thêm hàng loạt dự án khác đều chậm tiến độ, như đường vành đai III từ Mai Dịch đến Pháp Vân, Hà Nội, QL4B Lạng Sơn, dự án khôi phục các cầu trên QL1A giai đoạn III vốn JBIC, đường Hồ Chí Minh (giai đoạn II)...

Trong một cuộc họp mới đây về tình hình giải ngân XBCB, Bộ trưởng Bộ GTVT Hồ Nghĩa Dũng thừa nhận tốc độ giải ngân đạt thấp. Đặc biệt là phần vốn đối ứng phục vụ cho công tác giải phóng mặt bằng các dự án ODA 7 tháng đầu năm chỉ thực hiện được 9% kế hoạch của con số 2.000 tỉ đồng.

Theo báo cáo của Bộ GTVT: Tốc độ giải ngân các dự án giao thông mới chỉ đạt 30%. Trong 7 tháng qua, tổng số vốn ngân sách nhà nước rót cho các dự án giao thông mới đạt 40,7% kế hoạch, với 3.310 tỉ đồng; trong khi đó, mức giải ngân còn thấp hơn khi chỉ đạt 35,5%, với 3.038 tỉ đồng. Đối với các dự án do Bộ GTVT trực tiếp quản lý cũng mới thực hiện đạt 36% kế hoạch năm, giải ngân đạt 31,6%

Từ nay đến hết năm, bộ phấn đấu giải ngân đạt 100% nguồn ngân sách nhà nước, khoảng 6.300 tỉ đồng nguồn trái phiếu chính phủ, thúc đẩy tiến độ thi công các dự án BOT, khởi công và cố gắng hoàn thành một loạt các dự án để đảm bảo cả năm tăng thêm 900km đường bộ được làm mới, nâng cấp, 10km cầu, 2km cảng biển.

(Theo báo Xây dựng)